Bractwo rycerskie Czarna Gwardia

Corvus

Powstanie królestw hellenistycznych

Po śmierci Aleksandra jego matka, Olimpias, przez kilka lat usiłowała osadzić na tronie macedońskim swojego wnuka, syna Aleksandra i Roksany, pragnąc, by sprawował on rządy pod jej opieką. Jej zamiar nie mógł się jednak powieść, ponieważ byli dowódcy Aleksandra chcieli sami przejąć władzę. W ciągu dwudziestu lat trzem najpotężniejszym spośród nich udało się zasiąść na tronach państw powstałych z podziału imperium Aleksandra. Antygon (około 382-301 p.n.e.) i jego syn Demetrios (około 336-283 p.n.e.) władali Macedonią i Grecją, Seleukos (około 358-281 p.n.e.) założył państwo obejmujące Syrię i ogromne przestrzenie imperium perskiego, a Ptolemeusz (około 367-282 p.n.e.) usadowił się w Egipcie. Ponieważ wodzowie ci przejęli największe połacie terenów podbitych przez Aleksandra, tak jakby byli jego spadkobiercami, zwykło się określać ich mianem "diadochów" (greckie diadochos pochodzi od czasownika diadechomai, "otrzymywać od kogoś, dziedziczyć").

--------------------------------------------------------------------------------

ok. 320-301 p.n.e. - macedońscy wodzowie, Antygon i jego syn Demetrios, usiłują stworzyć wielkie królestwo w Grecji, Macedonii i na Bliskim Wschodzie
310 p.n.e. - zamordowanie Aleksandra, syna Aleksandra Wielkiego, ostatniego potomka królewskiej dynastii macedońskiej; w Atenach Zenon zakłada filozoficzną szkołę stoików
307 p.n.e. - swoją szkołę filozoficzną zakłada w Atenach Epikur
306-304 p.n.e. - diadochowie ogłaszają się królami
303 p.n.e. - Seleukos odstępuje wschodnią część swojego królestwa indyjskiemu królowi Czandragupcie
301 p.n.e. - Antygon ponosi klęskę i ginie w bitwie pod Ipsos w Anatolii
300 p.n.e. - w Aleksandrii król Ptolemeusz I zakłada Muzeum
ok. 284-281 p.n.e. - w południowej Grecji powstaje Związek Achajski
279 p.n.e. - Galowie najeżdżają Macedonię i Grecję
263-241 p.n.e. - panowanie Eumenesa I, założyciela niezależnego królestwa Attalidów ze stolicą w Pergamonie
256 p.n.e. - Aśoka, król z indyjskiej dynastii Mauriów, ogłasza swe buddyjskie posłanie skierowane do Greków
239-130 p.n.e. - istnienie niezależnego królestwa Greków w Baktrii, na terenach dzisiejszego Afganistanu
238-227 p.n.e. - Attalos I, król z dynastii Attalidów, odpiera najazd Galów i osadza ich w krainie zwanej od tego czasu Galacją
214-205 p.n.e. - Filip V, król Macedonii, toczy pierwszą wojnę z Rzymianami, którzy w przyszłości staną się panami Macedonii, Grecji, Egiptu i Bliskiego Wschodu
167 p.n.e. - Antioch IV przemocą wprowadza posąg syryjskiego boga Baala do jerozolimskiej Świątyni
30 p.n.e. - śmierć Kleopatry VII, królowej Egiptu, ostatniej niezależnej władczyni hellenistycznego świata

--------------------------------------------------------------------------------

Pierwsi władcy hellenistyczni stanęli przed tym samym problemem, z jakim zmagają się wszyscy nowi monarchowie - jeśli chcieli stać się założycielami dynastii i przekazać władzę swoim potomkom, musieli znaleźć uzasadnienie dla swoich rządów. Troska o trwałość dynastii spowodowała, że hellenistyczne królowe, córki znakomitych rodów i matki następców tronu, cieszyły się znacznym prestiżem. Pozycja następcy tronu w ostatecznym rozrachunku zależała od jego osobistych zdolności i wpływów. Miasto Ilion w północno-zachodniej Anatolii, obdarzając w latach siedemdziesiątych III wieku p.n.e. zaszczytami syna i następcę Seleukosa, Antiocha I (panował w latach 281-261 p.n.e.), tak uzasadniło swoją decyzję: "Uczynił swoje królestwo kwitnącym przede wszystkim za sprawą swojej cnoty, ale także z bogów pomocą".1) w hellenistycznych monarchiach najważniejsze były zatem osobiste przymioty króla, a nie dziedziczne przywileje. Z tego powodu monarchie te określa się często mianem "monarchii osobistych".

Całe dziesięciolecia po śmierci Aleksandra upłynęły pod znakiem konfliktów, w wyniku których ukształtowały się granice nowych państw. Antygon podjął próbę powiększenia swojego królestwa i przeobrażenia go w ogromne imperium, atakując państwa pozostałych diadochów. Ci w odpowiedzi na pewien czas zjednoczyli swoje siły i w roku 301 p.n.e. pokonali wojska Antygona w bitwie pod Ipsos w Anatolii; sam Antygon zginął na polu walki. Jego syn Demetrios odzyskał macedoński tron na okres między 294 a 288 rokiem, lecz następne klęski spowodowały, że musiał spędzić ostatnie lata życia w łagodnej niewoli u Seleukosa. Syn Demetriosa, Antygon Gonatas (około 320-239 p.n.e.), około roku 276 p.n.e. przywrócił do istnienia królestwo Antygonidów z centrum w Macedonii. Królestwo Seleukidów utraciło wschodnie krańce już we wczesnym okresie swoich dziejów na rzecz indyjskiego króla o imieniu Czandragupta (panował w latach 323-299 p.n.e.), założyciela dynastii Mauriów. Jednak nawet kiedy w okresie późniejszym Seleukidzi utracili większą część ziem dawnego imperium Persów na rzecz północno-irańskiego ludu Partów, terytorium ich państwa nadal pozostało ogromne. Dynastia Ptolemeuszów (wszyscy męscy potomkowie Ptolemeusza nosili to imię) potrafiła utrzymać kontrolę nad bogatym Egiptem. Ich państwo było łatwe do obrony dzięki temu, że na jego granicach znajdowały się rozległe pustynie, które utrudniały inwazję. W połowie III wieku p.n.e. trzy państwa, będące spadkobiercami imperium Aleksandra, osiągnęły wreszcie coś na kształt równowagi sił i zaprzestały w zasadzie ekspansji poza tereny stanowiące rdzeń ich terytoriów. Pomimo to rywalizacja pomiędzy hellenistycznymi monarchami trwała nadal, a konflikty dotyczyły przede wszystkim spornych terytoriów pogranicznych. I tak na przykład Ptolemeusze i Seleukidzi co jakiś czas prowadzili ze sobą zaciekłe boje o Palestynę i Syrię.

W okresie hellenistycznym powstało też kilka mniejszych państw. Najsłynniejszym spośród nich było królestwo Attalidów w Anatolii, mające za stolicę bogate miasto Pergamon. Attalidzi byli dość silni, by obronić się przed najazdem zbrojnych hord ludów celtyckich zwanych Galami, które w III wieku p.n.e., wyruszywszy ze swoich siedzib w północnej Europie, zaatakowały królestwo pergamońskie. Pobitych Galów Attalidzi osadzili w Anatolii, na ziemiach zwanych odtąd Galacją. Nowe królestwo powstało też w Azji Środkowej, na obszarach dzisiejszego Afganistanu - w połowie III wieku p.n.e. baktryjscy Grecy pod wodzą Diodotosa I wyzwolili się spod władzy Seleukidów i utworzyli własne państwo. Jego mieszkańcy, których przodków osadził w Baktrii Aleksander Wielki, osiągnęli wysoki poziom rozwoju cywilizacyjnego, ponieważ ich kraj leżał na skrzyżowaniu szlaków handlowych łączących Indie i Chiny ze światem śródziemnomorskim. Choć królestwo baktryjskie w końcu I wieku p.n.e. upadło pod naporem azjatyckich najeźdźców, przybyłych z ziem leżących na północ od rzeki Oksos (dzisiejsza Amu Daria), region ten nadal pozostał krainą, gdzie krzyżowały się tradycje filozoficzne, artystyczne i religijne Wschodu i Zachodu.

Wszystkie królestwa hellenistyczne leżące we wschodniej części Śródziemnomorza dostały się ostatecznie pod władzę Rzymian. Dyplomatyczne i militarne błędy popełniane przez królów Macedonii już od III wieku p.n.e. doprowadziły do tego, że Rzymianie pojawili się w Grecji, by później, w połowie II wieku p.n.e., stać się tam siłą absolutnie dominującą. Od tego momentu historia Grecji stanowi część dziejów rzymskich. Mniejsze państwa greckie, jak polis Rodyjczyków czy królestwo Attalidów, same zachęcały Rzymian do ingerowania w sprawy wschodniej części basenu Morza Śródziemnego. Państwo Seleukidów, pomimo utraty znacznej części swoich ziem oraz późniejszych problemów wynikających z konfliktów wewnętrznych (częste bunty i powstania) i zewnętrznych (przewlekłe wojny z państwem Ptolemeuszów), pozostawało przez dwa stulecia najważniejszą potęgą Bliskiego Wschodu. Mimo to także i ono wpadło w ręce Rzymian w połowie I wieku p.n.e. Egipt - pomimo niezwykle wyczerpującej i kosztownej wojny w Syrii, toczonej z Seleukidami już od czasów Ptolemeusza II (panował w latach 282-246 p.n.e.) - przetrwał najdłużej. W I wieku p.n.e. pogłębiający się kryzys państwa zmusił egipskich władców i pretendentów do tronu do poszukiwania wsparcia u Rzymian. Kiedy królowa Kleopatra VII w drugiej połowie I wieku p.n.e. W czasie rzymskiej wojny domowej stanęła po stronie Marka Antoniusza, który poniósł klęskę w starciu z Gajuszem Oktawiuszem, późniejszym Oktawianem Augustem, los państwa Ptolemeuszów został przesądzony. W 30 roku p.n.e. rzymska inwazja położyła kres panowaniu Kleopatry i jednocześnie dziejom całego królestwa rządzonego przez spadkobierców Ptolemeusza I.

--------------------------------------------------------------------------------
1) W. Dittenberger, Orientis Graeci Inscriptiones Selectae 219.

http://www.wiw.pl/historia/starozytnagrecja/101-powstaniepanstw.asp

Corvus

A oto mapa